Taryfy za wodę i ścieki i nie tylko...

To temat, który zwykle budzi wiele emocji w mojej ocenie z trzech najistotniejszych  powodów:

-, bo częściej rosną niż spadają,

-, bo nie znamy podstaw prawnych i zasad ich sporządzania,

-, bonikt nie chce płacić więcej.

Spróbuję w najprostszy sposób przybliżyć  podstawy prawne i zasady wyliczania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków w skrócie zzwizoś.

Moim zamiarem nie jest przeprowadzenie profesjonalnej prezentacji zasad prawnych i ekonomicznych budowania opłat taryfowych. Tekst będzie nieskomplikowany zrozumiały dla wszystkich nie ekonomistów i nie branżystów, (choć jak zwykle pewnie nie mam racji, bo „niektórzy znają się na wszystkim najlepiej”).Taryfy za zzwizoś sporządzane są na okres jednego roku a w przypadku Szczecinka jest to okres  od dnia 01 maja roku bieżącego do 30 kwietnia roku następnego. Sporządzane są w oparciu o: Ustawę z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, Rozporządzenie Ministra Budownictwa  w sprawie określania taryf…., obwieszczenie Ministra Środowiska w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska. Zgodnie z przepisami, przychody z taryf powinny pokrywać niezbędne koszty realizacji usług dostarczania wody i odbierania ścieków. W szczególności pod uwagę powinny być brane, zgodnie z par. 6 Rozporządzenia:

1.koszty eksploatacji i utrzymania, w tym: a.) amortyzacja lub odpisy umorzeniowe, b.) podatki i płaty niezależne od przedsiębiorstwa, c.) opłaty za korzystanie ze środowiska;

2.spłaty rat kapitałowych ponad wartość amortyzacji lub umorzenia;

4. spłaty odsetek od zaciągniętych kredytów i pożyczek;

5.marżę zysku.

Kalkulacja taryf i opłat za wodę i ścieki odbywa się w oparciu o faktyczne koszty oraz środki na rozwój. Zgodnie z Rozporządzeniem wyodrębnianie grup taryfowych, dla których ustalane są zróżnicowane ceny i stawki opłat odbywa się z uwzględnieniem możliwości wyodrębnienia rzeczywistych kosztów i ich prawidłowej alokacji. Oznacza to, że nie obowiązują narzucone grupy taryfowe, a więc różnorodność tych grup jest coraz większa. Taryfy najprościej rzecz ujmując są wynikiem zależności kosztów i przychodów ze sprzedaży. W swojej konstrukcji mają pokryć koszty w myśl zasady zanieczyszczający i korzystający płaci.Przy określonym poziomie kosztów (mam na myśli uzasadniony, optymalny poziom kosztów)wyższe przychody obniżają wysokość taryf. Oczywiście wzrost sprzedaży zawsze powoduje wzrost kosztów zmiennych w myśl zasady, „ że za każdym przychodem idzie koszt”,  ale w znacznej części zostają pokryte koszty stałe. W wyniku zwiększenia przychodów ze sprzedaży osiągamy dodatnią relację nadwyżki przychodów do kosztów i ta różnica zmniejsza poziom taryf. Analogicznie wzrost kosztów przy stałym poziomie przychodów ze sprzedaży powoduje wzrost taryf.W konstruowaniu taryf uwzględnia się również prognozę zmian warunków ekonomicznych świadczenia usług. Tak w wielkim uproszczeniu konstruuje się taryfy za zzwizoś.Na poziom przychodów ze sprzedaży podstawowej (woda i ścieki) spółka operatorska nie ma wpływu, bo zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym nie ma możliwości przymuszenia mieszkańca do odbioru  takiej usługi. Od lat zauważalny jest spadek sprzedaży ilościowej wody a tym samym i ścieków. Trend ten związany jest z wieloma przyczynami, do których szczególnie można zaliczyć: opomiarowanie zużycia wody wodomierzami, coraz doskonalsza armatura sanitarna zużywająca mniej wody, spadek ilości mieszkańców, wzrost świadomości  w zakresie ochrony środowiska.

Spółka ma wpływ na część kosztów wynikających głównie z organizacji pracy, poziomu wiedzy i świadomości jej pracowników. Jednak istotna część kosztów takich jak cena energii elektrycznej, gazowej, cieplnej,  paliw, podatki od nieruchomości, opłaty za zajęcie pasów drogowych, opłaty za służebność przesyłu, opłaty za środowisko nie są zależne od spółki a muszą być elementem sporządzanych taryf i opłat. Istotnym elementem kosztów jest amortyzacja, czylisystematyczne i planowe rozłożenie wartości początkowej środka trwałego na ustalony okres amortyzacji. Poziom amortyzacji w spółce jest wysoki i sięga 12 mlnzłotych mimo maksymalnego obniżenia stawek amortyzacji. Aktywa trwałe w spółce to niebagatelna kwota ponad 370 mln złotych. To środki trwałe, które służą produkcji wody i oczyszczaniu ściekówpracujące nieprzerwanie przez 24 godziny na dobę i poddane intensywnemu zużyciu.To z tej amortyzacji pokrywamy wydatki związane z utrzymaniem urządzeń i budowli w należytym stanie. Majątek ten został wytworzony w różnych okresach, ale najbardziej kosztownym był okres lat, 2007 – 2012 czyli realizacja projektu Parsęta.

Poziom nakładów inwestycyjnych spółki w latach 2007 - 2013

Realizacja inwestycji a zwłaszcza tak dużych (sama Parsęta to ponad 330 mln zł netto) pociąga za sobą konieczność zaciągnięcia zobowiązań na ich realizację. W przypadku naszej spółki to ponad 120 mln zł. A jak zaciągnięty kapitał i to pojawiają się odsetki (ztego tytuły 20ml zł). I jest to kolejny element (odsetki), jaki należy uwzględnić w taryfach.

Stan zobowiazań na koniec 2013 roku

Przyjęcie w użytkowanie nowej infrastruktury wpływa znacząco na koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa (zwiększona amortyzacja i podatki od nieruchomości).

Z danych otrzymanych z bechmarkingu Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie wynika:

Natomiast średnia cena wody w Polsce w tym czasie wynosiła 3,91 zł za 1 m³ a w Szczecinku 3,35 zł.

Tak nawiasem zaprzecza to spiskowej teorii dziejów o najdroższej wodzie w Szczecinku. Naturalnie chciałoby się by była tańsza, ale proszę pamiętać, że Szczecinek ma już za sobą kosztowne inwestycje w infrastrukturę, których wymagają dyrektywy unijne i zobowiązania Polski w stosunku do UE.

Przy okazji tej analizy można zadać sobie pytanie, po co wprowadzono prawne zasady sporządzania taryf w gospodarce wolnorynkowej. Odpowiedz jest bardzo prosta, by chronić środowisko i interesy odbiorców. Przedsiębiorstwa świadczące usługi w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków mają różne formy prawne (spółki prawa handlowego, zakłady budżetowe, spółki cywilne itp.) oraz różną strukturę właścicielską. Właścicielami przedsiębiorstw są gminy, prywatni właściciele, bądź może być to forma mieszana gmina z prywatnym właścicielem. Cechą wspólną bez względu na formę działalności jak i strukturę właścicielską jest naturalny monopol świadczenia takich usług. A skoro monopol to obwarowania prawne określające zasady funkcjonowania.No, ale dlaczego monopol, dlaczego nie wolny rynek?, konkurencja, która jest lekarstwem na wszystko. Odpowiadając na tak zadane pytanie posłużę się kolejnym pytaniem – czy znacie takie budynki w Europie i gdziekolwiek na świecie, do których doprowadzonych jest kilka rur wodociągowych i kanalizacyjnych, wybudowanych jest kilka stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków w jednej miejscowości i każda należy do innej firmy – NIE – i nie będę dalej pisał, bo już wiemy, o co chodzi.