Systemowe rozwiązania

Dynamiczny rozwój przemysłu motoryzacyjnego uprzytomnił odpowiedzialnym za bezpieczeństwo, że wraz ze wzrostem ilości samochodów oraz prędkości, z jaką się mogą poruszać, wzrosła również liczba wypadków samochodowych, a co za tym idzie ilość rannych i zabitych w tych wypadkach. Nie zawsze przyczyną wypadków jest wina kierującego czy stan techniczny samochodu. Często winne są nasze drogi, rodzaj i stan ich nawierzchni. Uczestnikami ruchu drogowego są nie tylko kierujący samochodami. Uczestnikami ruchu najmniej zabezpieczonymi są rowerzyści i piesi. Aby doprowadzić do zmniejszenia liczby wypadków, niezbędne są rozwiązania systemowe poprawiające bezpieczeństwo na naszych drogach. Recepty na poprawę bezpieczeństwa nie stanowią wyłącznie zmiany prawa i zwiększenie jego rygorystyczności, niezbędne jest zastosowanie rozwiązań podyktowanych inżynierią ruchu i odpowiednich rozwiązań komunikacyjnych oraz sprawnie działające w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego służby publiczne.

Porównując liczbę osób, które giną w wypadkach drogowych do liczby osób, które  ponoszą śmierć w wyniku zabójstw, samobójstw i utonięć należy dochodzimy do wniosku, że to nie zabójstwa stanowią największe zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, ale zagrożenia wynikające z ruchu drogowego. Biorąc to pod uwagę należy stwierdzić, że

zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym powinno być zadaniem priorytetowym dla wszystkich szczebli administracji państwowej i samorządowej. Na działania zmniejszające te zagrożenia powinien być położony największy nacisk.

Władze miasta Szczecinek od dawna zauważały problemy mieszkańców miasta Szczecinka wynikające z zagrożeń w ruchu drogowym. Fakt, iż miasto nie posiada obwodnicy i cały ruch pojazdów przemieszczających się Drogą Krajową nr 11 z południa Polski na północ, nad morze odbywa się przez miasto, powoduje zwielokrotnienie tych zagrożeń. Możliwość zdobycia środków unijnych na poprawę infrastruktury drogowej stworzyła niepowtarzalną szansę zdobycia środków i stworzenia systemowych rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo w ruchu drogowym na terenie miasta. Środki, jakie pozyskano na ten cel, zostały zwielokrotnione poprzez dobrą współpracę miasta, powiatu, samorządu województwa, administracji państwowej i GDDKiA, a często również podmiotów gospodarczych widzących swój interes w poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie miasta. Dzięki wspólnemu aplikowaniu o środki finansowe z UE w latach 2010-2011 na terenie administracyjnym miasta Szczecinek wykonano inwestycje drogowe za łączną kwotę 121 244 542 zł.

Do inwestycji drogowych w mieście Szczecinek w znacznym stopniu poprawiających bezpieczeństwo w ruchu drogowym należy zaliczyć budowę skrzyżowań typu rondo, które
z jednej strony spowalniają ruch, a z drugiej ułatwiają włączanie się do ruchu, wykonanie dwóch skrzyżowań z sygnalizacją świetlną przy głównym ciągu komunikacyjnym

oraz sygnalizacji świetlnej przy dwóch szkołach ponadgimnazjalnych znajdujących się przy ulicach o dużym natężeniu ruchu. Poprawiono bezpieczeństwo na przejściach dla pieszych poprzez doświetlenie ich oświetleniem punktowym oraz zastosowanie pulsujących świateł koloru pomarańczowego, które informują kierujących o miejscu niebezpiecznym. Podniesiono krawężniki chodników dla pieszych w remontowanych ciągach komunikacyjnych. Odcinki ulic przed przejściami dla pieszych zostały zabezpieczone barierkami uniemożliwiającymi wejście na jezdnię przed przejściami dla pieszych. Zostały wykonane ścieżki rowerowe oddzielające poruszających się rowerzystów od ruchu samochodowego, co poprawiło bezpieczeństwo rowerzystów. W ciągach dróg krajowych wykonano zatoczki i wysepki wymuszające na kierujących zwolnienie prędkości. Na osiedlach mieszkaniowych oraz przed szkołami i przedszkolami wykonano tzw. spowalniacze ruchu, a przed dwoma szkołami zamontowano tablice interaktywne informujące kierowców
o zbyt szybkiej jeździe. W kosztach budowy nowych miejsc parkingowych partycypowali prywatni przedsiębiorcy posiadający galerie handlowe. Niebagatelne znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego w mieście ma również budowa tzw. małej obwodnicy łączącej drogę krajową nr 11 z drogą wojewódzką nr 172. Dzięki temu miasto chociaż częściowo zostało odciążone od ruchu drogowego w tych kierunkach. Dalszym etapem poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym będzie budowa drogi szybkiego ruchu S-11
z obwodnicą miasta, o co miasto walczy od kilku lat.

Uzupełnieniem inwestycji drogowych poprawiających bezpieczeństwo są działania straży miejskiej stosującej dwa fotoradary. Jeden jest zamontowany na stałe w maszcie wieżowym w ciągu drogi krajowej nr 11. Drugi fotoradar w zabudowie kontenerowej jest ustawiany w kilku miejscach wytypowanych przez Komendę Powiatową w Szczecinku. Warunki używania fotoradarów zmieniały się w trakcie lat ich użytkowania. Wykorzystując możliwości techniczne fotoradaru Multanowa 6F wykonałem statystykę wynikającą z ich stosowania. Mogę się odnieść do okresu stosowania fotoradaru w jednakowych warunkach. Taki okres to lata 2008, 2009 i 2010. Obowiązujące wtedy przepisy nie wymagały oznakowywania miejsc pomiaru prędkości za pomocą fotoradarów. Fotoradar pracował na statywie w tych samych miejscach, a próg prędkości, od jakiej rejestrował wykroczenia był ustawiony na prędkość o 15 km/h większą niż dopuszczalna prędkość na tych odcinkach dróg.

W roku 2008 podczas pracy fotoradaru przejechało obok niego 853 408 samochodów, z czego dozwoloną prędkość przekroczyło 244 377 kierujących (28,63%) a tych, którzy jechali z prędkością o 15 km/h i więcej od prędkości dozwolonej, było 22 444 tj. 2,62%.
W roku 2009 podczas pracy fotoradaru przejechało obok niego 1 102 818 samochodów,
z czego dozwoloną prędkość przekroczyło 198 861 (18,03 %) kierujących, a tych, którzy jechali z prędkością 15 km/h i więcej niż dozwolona – 19 019 (1,72%). W roku 2010 obok pracującego fotoradaru przejechało 956 210 samochodów, z czego dozwoloną prędkość przekroczyło 161 641 kierujących (16,9%), a tych, którzy jechali z prędkością 15 km/h
i więcej niż dozwolona, przejechało 15 070 kierujących (1,57%).

Jak widać z zaprezentowanego zestawienia, odsetek kierujących przekraczających dopuszczalną prędkość co roku malał. Trudno odnieść się do lat kolejnych. W roku 2011 weszły w życie przepisy określające dokładne warunki użytkowania fotoradarów. Nastąpił spadek ilości ujawnionych wykroczeń przez straże miejskie spowodowany półroczną zwłoką w wydaniu przez Ministra Infrastruktury rozporządzenia określającego szczegółowe warunki stosowania fotoradarów, co miało negatywny wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Brak przepisów wykonawczych powodował masowe podważanie prawa straży do stosowania fotoradarów w tym okresie. Nałożono obowiązek oznakowania miejsc dokonywania kontroli prędkości, ustawowo obniżono prędkość progową, na jaką ustawia się fotoradary.

W roku 2013 Prokurator Generalny zakwestionował prawo straży do stosowania fotoradarów stacjonarnych oraz zakwestionował zgodność z konstytucją przepisów art. 96§3 kw. Kwestia stosowania fotoradarów stacjonarnych została rozstrzygnięta pozytywnie dla straży i bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez Sąd Najwyższy. Natomiast sprawa stwierdzenia konstytucyjności przepisów art. 96§3 kw pozostaje nadal otwarta. Śmiało mogę postawić tezę, że nagonka medialna dotycząca stosowania fotoradarów przez straże odbiła się negatywnie na bezpieczeństwie. Według mojej oceny miało to wpływ na wzrost liczby wypadków i ich ofiar, a świadczą o tym przedstawione statystyki.

Jak wynika z analizy sporządzonej przez Zespół Profilaktyki i Analiz Biura Ruchu Drogowego KGP, główną przyczyną wypadków na prostych odcinkach jest niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 4 417 wypadków; główną przyczyną wypadków na zakrętach jest niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 2 864 wypadki. Taka sama tendencja ma miejsce na terenie naszego województwa, według statystyki Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie. Najwięcej wypadków jest spowodowanych niedostosowaniem prędkości do warunków ruchu, przy czym największy spadek liczby wypadków i zabitych w wypadkach zaznaczył się w województwie zachodniopomorskim. Same fotoradary nie zapewnią bezpieczeństwa na drogach, ale niewątpliwym sukcesem w ich stosowaniu  jest to, że
w województwie zachodniopomorskim spadła ilość wypadków śmiertelnych o połowę.

Uzupełnieniem działań związanych z bezpieczeństwem w ruchu drogowym przez straż miejską są prowadzone cyklicznie zajęcia z uczniami szkół podstawowych i gimnazjalnych. Aby przygotować młode osoby do wejścia w rolę samodzielnych uczestników ruchu drogowego, zajęcia na temat bezpiecznego korzystania z dróg zaczynają się już w starszych grupach przedszkolnych i kontynuowane są w pierwszych klasach szkół podstawowych.
W starszych klasach szkół podstawowych strażnicy prowadzą pogadanki na temat bezpiecznej drogi do szkoły, bezpiecznych wakacji czy ferii zimowych, omawiają również zasady bezpiecznego poruszania się po drogach. W jednej ze szkół podstawowych strażnicy  rozpoczęli prowadzenie zajęć przygotowujących do zdania egzaminów na kartę rowerową
i motorowerową.